Vatted malts

Wat single malts zijn mag ondertussen wel bekend zijn; malt whisky van één distilleerderij. Blends daar in tegen zijn een mix malt whiskies én graan whiskies, en meestal van verschillende distilleerderijen.

Maar wat nu als je alleen malts mengt met andere malts? Dit noemt men tegenwoordig Blended malts. Of vatted malts. Of pure malts. Deze laatste twee benamingen mogen tegenwoordig officieel niet meer gebruikt worden wanneer het Schotse malts betreft. Maar omdat blended malts naar mijn mening te veel verwarring oplevert ten opzichte van de blends, hanteer ik de benaming Vatted Malts.

Als genoemd zijn vatted malts een mix van malt whiskies van meerdere distilleerderijen. Heel veel producenten zijn eigenaar van meerdere ditilleerderijen, bijvoorbeeld William Grants & Son is eigenaar van Balvenie, Glenfiddich en Kinninvie. De eerste twee worden ook als single malts op de markt gebracht. In de Kininvie distilleerderij wordt op dit moment geen whisky meer geproduceerd, maar er liggen nog wel veel vaten in de warehouses. Wanneer je dan vaten van deze drie malt whiskies bij elkaar doet, dan heb je een Vatted Malt. Grants doet dit en verkoopt dit onder de naam Monkey Shoulder.

Black Bottle 10 years: een "premium" versie van de gewone Black Bottle. 

Maar stel nou dat je een mix maakt van Port Charlotte, Octomore en Bruichladdich? Alle drie Islay whiskies, de eerste twee zijn peated, de laatste niet. Toch zou dit dan een single malt zijn want ze worden alle drie in de Bruichladdich distilleerderij geproduceerd.

Hetzelfde geldt voor Springbank, Longrow en Hazelburn. Een mix van deze drie (BankRowBurn?) kan als single malt op de markt gebracht worden. Wordt er echter een theelepel (bij wijze van spreken) Kilkerran toegevoegd (van dezelfde eigenaar), dan is het opeens weer een vatted malt. Want: andere distilleerderij.

Dit truukje wordt veel uitgehaald door distilleerderijen die willen voorkomen dat hun product door onafhankelijke bottelaars op de markt gebracht wordt, dit om de merknaam te beschermen. Je moet je voorstellen dat vaten van verschillende distilleerderijen door heel Schotland opgeslagen worden. Dit is om risico's van bijvoorbeeld brand in een warehouse te beperken, er gaat dan niet een enorme voorraad verloren. Nadeel hiervan is dat het zicht en controle op de vaten minder wordt. Om nu te voorkomen dat er toch vaten door onafhankelijke bottelaars op de markt gebracht worden, wordt er een theelepel van een andere distilleerderij in een vat gedaan zodat dit niet als single malt op de markt gebracht kan worden. Dit noemt men "Teaspoonen".

Bekende vatted malts zijn de "premium" versies van een gewone blend, denk hiervoor bijvoorbeeld aan Johnnie Walker Green Label of Famous Grouse 15yrs. Deze liften als het ware mee op de bekendheid van de gewone blends maar bieden dan iets extra's qua smaak en algemene beleving.

JW Green Label: een van de bekendste vatted malts.

Toch schijnt het niet zo eenvoudig te zijn als het lijkt. Probeer maar eens een paar malts te mengen; het resultaat valt vaak tegen. Het schijnt dat graan whiskies in een blend de zaak beter binden waardoor de smaak verbeterd. Op de site vatted.net zie je een mooie lijst met omschrijvingen van de samenstelling van diverse vatted malts die die blogger zelf zijn samengesteld en de verhoudingen die gebruikt zijn.

Zelf heb ik, bij wijze van experiment (en met wisselend succes...), een paar vatted malts samengesteld:
- 1/2 Macallan 10yrs + 1/2 Laphroaigh CS 10yrs
- 1/2 Bladnoch 6yrs + 1/2 Glendronach 15yrs;   (slechte combinatie)
- 1/3 Talisker 10yrs + 2/3 Caol Ila 12yrs;   (goed)
- 2/3 Talisker 10yrs + 1/3 Caol Ila 12yrs;   (goed)
- 1/3 Talisker 10yrs + 2/3 Glenfiddich 12yrs.